Prace zaliczeniowe, które ma do przygotowania student w znakomitej większości przypadków mają charakter odtwórczy. Kształci to na krótką metę. Ciekawym rozwiązaniem jest realizowanie prac projektowych na bazie danego tekstu, czy problemu…koniecznie w grupach (a co najmniej w parach). Praca nad tekstem zaliczeniówki z drugim człowiekiem wyzwala m.in. kreatywność.
Przed przystąpieniem do napisania pracy zaliczeniowej, wszystkie osoby z grupy powinny zapoznać się z danym materiałem (np. rozdziałem w książce, artykułem, krótką notatką, zagadnieniem problemowym wyrażonym w formie twierdzenia lub pytania).
Dalszy etap to zebranie grupy (fizyczne lub wirtualne, np. za pośrednictwem komunikatorów internetowych, czy portali społecznościowych) i wspólna praca bez materiałów. Chodzi o to, aby każdy z uczestników grupy wyraził swoje zdanie, sąd, opinię, refleksję na temat materiału do opracowania. Dyskusja pobudza kreatywność i utrwala to co zostało uprzednio przeczytane. Dodatkowo pozwala na dane zagadnienie spojrzeć z perspektywy kogoś innego, ewentualnie zrozumieć problem w sytuacji, gdy materiał jest niezrozumiały.
Prace projektowe jako forma pisania pracy zaliczeniowej realizowane na zasadzie dzielenia się materiałem do opracowania (jeden student opracowuje dany wątek, drugi kolejny etc. i na końcu łącza zagadnienia), nie jest pisaniem kreatywnym pracy zaliczeniowej. Tym sposobem omówiono ciekawą odmianę metodę pisania kreatywnego, która nazywa się zapisem spontanicznych myśli.
Zapewne wielu osobom powyższe sugestie kojarzą się z pisaniem prac zaliczeniowych. Istnieje istotna różnica pomiędzy napisaniem pracy zaliczeniowej, a kreatywnym treningiem pisarskim (którego rezultatem jest np. publikacja w periodyku). Do napisania pracy zaliczeniowej student jest zobligowany przez wykładowcę (pisze ją pod przymusem, nierzadko presją czasu). Już sam ten fakt może wyzwalać reakcje stresowe i opór.
Gratyfikacja to ocena. Jeżeli jest wysoka, włożony w przygotowanie tekstu nakład pracy powoduje zadowolenie. Najmniej korzystną konsekwencją jest niedostateczna ocena, co powoduje silną frustrację i zniechęca do dalszego pisania jakichkolwiek tekstów (rodzi się przekonanie: „Nie potrafię napisać dobrej pracy”).
W przypadku pisanie kreatywnego – pozostańmy przy przykładzie artykułu zgłaszanego do periodyku – student wysyła go w terminie, który sam ustala (redakcja oczywiście narzuca pewien zakres czasowy przyjmowania artykułów, aczkolwiek z reguły terminy są powtarzalne i publikacje składać można cyklicznie). Znika presja czasu.
Kolejny etap po złożeniu tekstu, to jego ocena w formie recenzji. Dobra recenzja to gratyfikacja dla studenta. Zła, oznacza konieczność modyfikacji tekstu lub zgłoszenia go do innego periodyku celem skonfrontowania wystawionych recenzji. Z jednej strony student pracuje nad swoim warsztatem pisarskim, cały czas obraca się w środowisku akademickim, równocześnie czerpie szereg ww. korzyści z redakcji tekstów.
Przede wszystkim – jak już wspomniano – szkoli się w przygotowaniu pracy licencjackiej (użyteczne są szczególnie recenzje, które bazując na konstruktywnym uzasadnieniu wskazują co jest dobre, a co należy poprawić). Z kolei ocena prac zaliczeniowych rzadko kiedy jest uzasadniana. Najczęściej wykładowca uzasadnia swoją ocenę stwierdzeniem „praca nie na temat”. Inna kwestia, trenując kreatywne pisanie można dojść do perfekcji i pisać znakomite prace zaliczeniowe redagowane stylem naukowym.