Objawami postaw kontestacyjnych są zachowania bardzo różne, często nawet przeciwstawne. Mogą to być polityczne demonstracje, strajki studenckie i ucieczki z domów bardzo często praktykowane przez młodzież tamtego okresu. Zamachy bombowe i próby tworzenia małych alternatywnych społeczności, kształtujących nowe, alternatywne style życia i nowe formy międzyludzkich kontaktów (niemożliwych do zrealizowania w ramach ówcześnie funkcjonującego społeczeństwa). Również zachowania dewiacyjne takie, jak narkomania i przestępczość, oraz działalność społeczną, która określana jest jako „pozytywna” i zmierzająca do tworzenia, obok oficjalnego systemu, tzw. „alternatywnych instytucji” (szkoły, spółdzielnie, kasy samopomocowe, przychodnie lekarskie, ośrodki badań socjologicznych, które zajmowały się ujawnianiem wszelkich nieprawidłowości w funkcjonowaniu demokratycznie ustanowionych instytucji społecznych i skutków ich działalności).
Postawy kontestacyjne obejmują także akty przemocy wobec przedstawicieli władzy korporacji, ale też rezygnację, nierzadko prowadzącą do czynów samobójczych, intensywny wysiłek i tzw. „Robienie Nic”, działania długofalowe o wyraźnym zorganizowanym charakterze i spontaniczne, jednorazowe wydarzenia – często o burzliwym przebiegu.[1]
Kontestacja i kontrkultura
Po raz pierwszy terminu „Kontrkultura” użył w 1969 roku, amerykański historyk, teoretyk kultury, a także ideolog i jej gorący zwolennik – T. Roszak. W swej książce p.t: Making of Counter – culture (Tworzenie kontrkultury) przedstawił wizję ruchu, złożonego z progresywnych i libertariańskich grup, który – jego zdaniem – miał stworzyć alternatywę dla ówczesnego, zachodniego wzoru organizacji życia społecznego, aż w końcu powinien zająć jego miejsce.
„Kontrkultura” kładła nacisk na miłość, pokój, negowała sens materialnego bogacenia się, koncentrowała się raczej na doznawaniu niż na racjonalnej myśli, oraz odchodziła od destrukcyjnych sił takich jak: wojna, skażenie środowiska, eksploatowanie mniejszości”.[2] W rozumieniu twórcy terminu – T. Roszaka: „Kontrkultura wyraża się w sprzeciwie wobec kultury zastanej, jak i próbach tworzenia kultury nowej, mającej zastąpić zanegowaną rzeczywistość kulturową „.[3]
Podobne znaczenie przypisuje jej A. Kłoskowska twierdząc, iż: „Kontrkultura zwraca się przeciw ustanowionemu porządkowi, aby w jego miejsce postawić własne, opozycyjne w stosunku do niego wartości”.[4]
Kontrkultura oznacza więc spontaniczne odrzucenie utrwalonych wcześniej wartości, norm, stylów życia występujących w obrębie zastanej kultury. Akt odrzucenia wynika z tego, iż zostały one – wartości, normy i style życia – uznane niegodne kontynuacji. W tym sensie pojęcie to ma wydźwięk zdecydowanie ideologiczny i doskonale oddaje sens konfliktów lat 60 – tych i 70 – tych.
Kontestacja (zakwestionowanie, odmowa współudziału) jest zatem fazą wstępną, pierwszym krokiem, w procesie tworzenia kontrkultury, czyli fundamentów alternatywnej rzeczywistości.
[1] A. Jawłowska, Drogi kontrkultury, Warszawa 1975, PiW, s. 9.
[2] P. Zimbardo, Psychologia i życie, Warszawa 1984, PWN, s. 284.
[3] M. Filipiak, Od subkultury do… s. 14.
[4] A. Kłoskowska, Socjologia kultury, Warszawa 1989, PWN, s. 547.